راهنمای سفر به جنگل های هیرکانی، زادگاه ماموت های ایران

جنگل های هیرکانی یکی از جاذبه های طبیعی ایران محسوب می‌شوند و به عنوان یکی از منابع طبیعی بکر، در یونسکو ثبت شده اند. این جنگل پهناور بین ایران و آذربایجان مشترک است و باعث می شود علاوه بر ایرانی ها، مردمان آذربایجان نیز بتوانند از این مناطق بکر و زیبا لذت ببرند. جنگل هیرکانی در کنار طبیعت زیبا، پوشش گیاهی و جانوری متنوعی نیز دارد که باعث افزایش محبوبیت آن شده است. پیش سفر به این جنگل ها با ما در ادامه این مقاله همراه باشید.

تاریخچه جنگل های هیرکانی

این جنگل ها از زمان عصر یخبندان و زندگی ماموت ها در ایران باقی مانده است. در آن زمان بخش عمده کره زمین از جمله جنگل های اروپا و آمریکای شمالی به صورت کامل به دلیل سرمای زیاد از بین رفت. در حالی که جنگل های این مجموعه که در رشته کوه البرز قرار گرفته اند، تنها کمی از وسعت خود را از دست دادند. به طور کلی می توان گفت این جنگل قدمتی در حدود 25 الی 50 میلیون سال دارد. در ادامه برای آشنایی بیشتر با این مجموعه جنگل زیبا، آن را از لحاظ مختلف مثل موقعیت جغرافیایی، آب و هوا، پوشش گیاهی و جانوری و… بررسی خواهیم کرد.

موقعیت مکانی (موقعیت جغرافیایی) جنگل های هیرکانی

جنگل های زیبای هیرکانی در شمال کشور ایران واقع شده و استان های زیادی از جمله استان گلستان، خراسان شمالی، مازندران، گیلان، آذربایجان شرقی، اردبیل، سمنان و… را در برگرفته است. مساحت این مجموعه حدود دو میلیون و صد و بیست و پنج هزار هکتار است که بین شهرهای مختلف به صورت غیر مساوی تقسیم شده است.

از بین استان های مختلف می توان گفت استان مازندران با بیش از 1 میلیون هکتار، بیشترین سهم از این جنگل های زیبا را به خود اختصاص داده است. استان های گیلان و گلستان به ترتیب در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند. البته توجه کنید که تنها دو میلیون متر مربع از این جنگل در خاک ایران است و بخش دیگر آن در کشور آذربایجان قرار دارد.

مناطق حفاظت شده جنگل های هیرکانی

درست است که وسعت این جنگل ها بسیار زیاد است اما متاسفانه تنها 10 درصد آن جزو مناطق حفاظت شده به شمار می رود. در این 10 درصد، پوشش جانوری بسیار متنوع است به همین علت باید به خوبی از آن محافظت شود. علاوه بر این، این مناطق از لحاظ پوشش گیاهی نیز بسیار حائز اهمیت هستند. منطقه حفاظت شده مجموعه جنگلی هیرکانی به شرح زیر است:

• پارک ملی گلستان
• پناهگاه حیات وحش در شهرستان ساری (استان مازندران)
• تالاب میانکاله و شبه جزیره در شهرستان بهشهر (استان مازندران)
• منطقه حفاظت شده البرز مرکزی (بین استان البرز و مازندران)
• جنوب تالاب انزلی؛ منطقه سیاه کشیم (استان گیلان)
• منطقه جهان نما (استان گلستان)
• منطقه لیسار در تالش (استان گیلان)
• پناهگاه سمسکنده در شهرستان ساری (استان مازندران)
• پناهگاه سلکه و صومعه سرا (در استان گیلان)

معروف ترین جنگل های این مجموعه

به دلیل وسعت زیاد جنگل های هیرکانی و همچنین برای نظارت بیشتر، این مجموعه به جنگل های کوچک تر تقسیم شده است. جنگل های کوچک تر در شهرهای مختلفی مثل نوشهر، چالوس، آمل و… قرار گرفته اند و می توان گفت هر یک، پوشش گیاهی و جانوری خاص خود را دارند. در ادامه معروف ترین جنگل های این مجموعه را به شما معرفی خواهیم کرد.

1. جنگل الیمستان

این جنگل در شهر آمل و در استان مازندران قرار گرفته است. الیما نام یکی از درخت های محبوب این جنگل است و در فصل بهار به ویژه اردیبهشت، میوه های بسیار خوشمزه ای می دهد. اگر دوست دارید همزمان تجربه کوه نوردی و جنگل نوردی داشته باشید، منطقه الیمستان گزینه مناسبی برای شما خواهد بود. به دلیل وجود اختلاف ارتفاع در این جنگل، می توانیم شاهد پوشش گیاهی منحصر به فرد باشیم. برخی از نقاط الیمستان، به دلیل ارتفاع زیاد، هوایی مه آلود دارد که ترکیب آن با درختان بلند و سر به فلک کشیده، تصویری زیبا را خلق می کند.

2. جنگل ابر شاهرود

اغلب افراد این جنگل را با نام جنگل ابر می شناسند. این بخش از مجموعه جنگل هیرکانی در بخش شمالی استان سمنان و شاهرود قرار گرفته است. در جنگل ابر درختانی همچون بلوط، افرا، توسکا و… سر به آسمان کشیده اند. از لحاظ پوشش جانوری نیز می توان گفت در این جنگل حیوانات زیادی مانند خرس قهوه ای، خوک وحشی، شغال، شوکا، روباه، پلنگ، بز، گرگ و… یافت می شود.

جنگل شاهرود نیز همانند سایر جنگل ها پرندگان زیادی مثل کبوتر، قرقاول، بلدرچین، کرکس، شاهین، فاخته، عقاب جنگی و… وجود دارد. به همین علت می توان گفت جنگل ابر علاوه بر چشم نواز زیبایی که دارد، پوشش جانوری متنوعی را نیز در دل خود جای داده است.

3. جنگل واز

این جنگل بکر و دست نخورده در استان مازندران و در شهرستان نور (چمستان) قرار گرفته است. جنگل واز به عنوان یکی از قدیمی ترین قسمت های جنگل هیرکانی شناخته می شود. در ادامه مسیر جنگل واز به یک جنگل کوهستانی و مه آلود خواهید رسید و که باعث می شود نمایی جذاب از طبیعت اطراف را مشاهده کنید. جالب است بدانید که در نزدیکی این جنگل، سه روستا به نام های روستای واز تنگه، واز سفلی و واز علیا وجود دارد که می توانید چند روزی در آنها اقامت کنید.

4. جنگل چهار باغ چالوس

اگر ساکن تهران هستید و دوست دارید آخر هفته خود را مکانی با آب و هوای تازه و خنک سپری کنید، جنگل چهار باغ چالوس بهترین گزینه است. این جنگل که در 90 کیلومتری جاده چالوس- کرج قرار دارد دارای درختان انبوه و سر به فلک کشیده است. علاوه بر این در جنگل چهار باغ ییلاق و مراتع سرسبز بسیاری نیز وجود دارد که می توانید ساعات خوشی را در آن سپری کنید.

جنگل های بسیاری مثل جنگل اومال در مازندران، جنگل ارفع ده، جنگل تیله کنار، جنگل اروست، جنگل انجیلی در مازندران و… نمونه های دیگری از جنگل های بکر هیرکانی هستند.

پوشش گیاهی مجموعه جنگل هیرکانی

این مجموعه جنگلی دارای بیش از 3200 گونه گیاهی است که در میان سایر جنگل ها و مراتع سرسبز ایران، آمار چشم گیری است. یکی از مهم ترین دلایل تنوع بسیار زیاد گونه های گیاهی در این جنگل ها، اختلاف ارتفاع در مناطق مختلف است. به طور کلی می توان گفت مجموعه جنگلی هیرکانی حدود 7 درصد از خاک ایران را در بر گرفته است.

حیات وحش مجموعه جنگلی هیرکانی

در این منطقه جنگلی، پوشش جانوری نیز همانند پوشش گیاهی بسیار متنوع است و در سراسر این جنگل ها می توانید حیوانات کمیاب بسیاری را مشاهده کنید. متاسفانه بسیاری از حیوانات این مجموعه منقرض شده و یا در حال انقراض هستند. در حال حاضر می توان گفت در این مجموعه حدود 296 گونه پرنده و در حدود 98 گونه پستاندار در حال زیستن هستند.

مسیر جنگل های هیرکانی مازندران

مسیر جنگل های هیرکانی مازندران یکی از زیباترین و محبوب ترین مسیرهای پیاده روی و گردشگری در ایران است. این مسیر به دلیل طبیعت بکر و دل انگیزی که دارد، گردشگران بسیاری را به خود جذب کرده است. در طول مسیر جنگل های هیرکانی مازندران، درختان سرو و سپیدار، رودخانه ها، آبشارها، مناظر کوهستانی زیبا و پر آب و… را مشاهده خواهید کرد. در فصل تابستان، آب خنک و آب و هوای خوب این منطقه بسیار مورد توجه قرار می گیرد.

در بسیاری از جنگل های این منطقه مانند جنگل واز راه هایی برای سهولت تردد مسافران و گردشگران احداث شده است. بنابراین نگران گم شدن در این جنگل ها و سختی های پیمایش نباشید.

نکات مهم برای بازدید از جنگل های هیرکانی

بازدید از جنگل های هیرکانی به خودی خود یک تجربه بسیار خاطره انگیز است. اگر دوست دارید سفری لذت بخش را تجربه کنید پیشنهاد می کنیم به برخی از نکات مهم پیش از سفر به این جنگل های زیبا دقت کنید و آمادگی لازم را برای حضور در این مکان داشته باشید. نکات مهم برای بازدید از جنگل های هیرکانی به شرح زیر است.

استفاده از تجهیزات مناسب

خیلی مهم است پیش از سفر از تجهیزات مناسب آن مکان استفاده کنید. پوشیدن کفش مناسب برای پیاده روی باعث می شود بتوانید مدت زمان بیشتری را بدون خستگی در جنگل های هیرکانی سپری کنید. استفاده از لباس مناسب (با توجه به آب و هوا) از دیگر نکاتی است که باعث می شود بتوانید سفری بهتر را تجربه کنید. علاوه بر این، به همراه داشتن آب کافی، مواد غذایی و خوراکی، دوربین، داروهای ضروری، و… نیز می تواند به شما کمک بسزایی کند.

استفاده از نقشه

اگر قصد دارید برای طولانی مدت در این جنگل ها پیمایش کنید، پیشنهاد می کنیم از طریق منابع و نقشه های معتبر، مسیر خود را بررسی کنید. این کار باعث می شود در طول مسیر از جهت حرکت خود اطمینان داشته باشید و دچار سردرگمی نشوید.

اطلاع از آب و هوا

مناطق شمالی کشور اکثر مواقع بارانی هستند و در تمام ماه های سال امکان بارندگی شدید وجود دارد. به همین علت پیشنهاد می کنیم پیش از سفر از شرایط آب و هوایی مطمئن شوید. آگاهی از شرایط آب و هوایی به شما کمک می کند بتوانید با توجه به میزان سردی و گرمی هوا، لباس مناسب خود را تهیه کنید.

آشنایی با افراد محلی

اگر بتوانید برای پیموندن این جنگل ها از تجربه افراد محلی استفاده کنید، قطعا می توانید از مناطق بکر و زیبای جنگل های هیرکانی نیز لذت ببرید.

تصویر هفت

بهترین تجربه از جنگل های هیرکانی

افرادی که به این منطق سفر می کنند معمولا دو دسته هستند. دسته اول ترجیح می دهند با خودروی شخصی خود به این مناطق سفر کنند. دسته دوم دوست دارند از وسایل نقلیه عمومی مثل اتوبوس و… برای سفر خود استفاده کنند. دسته دوم می توانند به راحتی و تنها با چند کلیک از طریق اپلیکیشن یا وب سایت هف هشتاد، بلیط وسیله نقلیه مورد نظر خود را پیش از سفر خریداری کنند یا با تور هف هشتاد به این سفر بروند. با خرید بلیط از هف هشتاد دیگر نگرانی بابت رفت و آمد خود نخواهید داشت و می توانید از جنگل های زیبای این منطقه لذت ببرید و سفری خاطره انگیز و جذاب را تجربه کنید.