خانه طباطبائی های کاشان، نگین خانه های تاریخی کویر

اگر خانه طباطبائی های کاشان را دیده باشید، تایید می کنید که زیباتر از این خانه تاریخی، در ایران وجود ندارد. این خانه زیبای کهنسال، آن قدر شگفت انگیز و دیدنی است که به درستی به آن لقب «عروس خانه های تاریخی ایران» را داده اند. اگر دوست دارید اطلاعات بیشتری درباره این منزل و تاریخچه آن به دست آورید، با ما همراه باشید.

تاریخچه خانه طباطبائی های کاشان

قدمت این خانه تاریخی زیبا به عصر قاجار و سال 1250 می رسد. خانه طباطبائی های کاشان، در محله «سلطان امیر احمد» احداث شده و در ساخت آن از بهترین و به روزترین مصالح و روش های معماری آن دوران استفاده شده است. این خانه متعلق به «حاج سید جعفر طباطبایی نطنزی» یکی از تاجران به نام فرش، در زمان خود بوده است.

خانه طباطبائی ها، توسط یکی از به نام ترین معماران عصر خود در کاشان یعنی «استاد علی مریم کاشانی» احداث شده و ساخت کامل آن ده سال طول کشیده است. از دیگر ساخته های این استاد مشهور کاشانی، می توان به بناهایی مانند تیمچه امین الدوله و خانه بروجردی ها اشاره کرد. یکی از بخش های اعجاب انگیز این بنا، گچ بری ها و نقاشی های داخلی و بیرونی آن است. این گچبری و نقاشی ها، زیر نظر استادی با نام «میرزا ابوالحسن صنیع الملک غفاری کاشانی» اجرا شده است. این گچبری و نقاشی های زیبا، با توجه به شغل صاحب بنا و با الهام از نقوش فرش ایرانی طراحی و اجرا شده است.

این خانه تاریخی در سال 1374 توسط هیئت امنای سازمان مرمت و احیای ابنیه تاریخی كاشان خریداری و بازسازی شد. بازسازی خانه طباطبائی های کاشان، نزدیک به دو سال طول کشید و سپس در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. این خانه تاریخی پس از بازسازی و مرمت، به عنوان یکی از جاهای دیدنی کاشان میزبان گردشگران و بازدیدکنندگانی از سراسر جهان بوده است.

بخش های مختلف خانه طباطبائی های کاشان

این خانه تاریخی دارای 4700 متر مربع زیربنا و سه بخش بیرونی، اندرونی و بخش مخصوص خدمه است. ورودی خانه بسیار کوچک و باریک است و با بیست پله به سمت پایین، به حیاط می رسد. خانه طباطبائی ها 40 اتاق، 4 حیاط مجزا، 4 زیر زمین یا سرداب، دو قنات و سه بادگیر دارد. مهم ترین بخش در حیاط اصلی بنا، اتاق شاه نشین است.

اتاق شاه نشین

زیباترین بخش در خانه طباطبائی های کاشان، اتاق شاه نشین است. این بخش، اتاق کار صاحب بنا و مکانی برای پذیرایی از مهمانان ویژه محسوب می شده است. این اتاق، 7 در مجزا دارد و تزئینات مختلفی مانند گچبری، آینه کاری و مقرنس بندی در آن اجرا شده است. نور تالار در روز از پنجره های متعدد تامین می شده و شیشه های رنگی، جلوه زیبایی به نورپردازی این بخش از بنا می بخشیده است. شب هنگام نیز آینه کاری های سقف به همراه نور لاله ها، فضایی دلپذیر را به وجود می آورده است.

اندرونی

بخش اندرونی این بنا به نسبت شاه نشین ساده تر است و تزئینات کمتری دارد. در این بخش، خانواده طباطبائی زندگی می کردند. اندورنی شامل یک تالار 5 دری است که دو حیاط در دو طرف آن وجود دارد. زیر بخش اندورنی سرداب ها قرار گرفته است که به دلیل رطوبت، 15 تا 20 درجه خنک تر از فضای آزاد بوده است. از سرداب، برای خنک کردن کل بنا استفاده می شده است.

بخش خدمه

در این بخش از خانه طباطبائی های کاشان، خدمه منزل زندگی می کردند. این بخش شامل اتاق ها و حیاط مجزا است. مطبخ، چندین اتاق و فضای مجزا برای زندگی خدمه، سرداب، اصطبل زمستانی و تابستانی و حیاط جداگانه، بخش های مربوط به خدمه در این خانه بوده است.

معماری خانه طباطبائی های کاشان

این خانه تاریخی با این که قدمت زیادی دارد و حدود 175 سال پیش طراحی و ساخته شده است، ویژگی های معماری منحصربه فرد و جالبی دارد. این ویژگی ها، با توجه به سبک زندگی مردم آن دوره، می توانست راحتی بیشتری را برای ساکنان فراهم کند.

خنک سازی طبیعی در معماری مناطق کویری

یکی از مهم ترین ویژگی های خانه های تاریخی در بخش های مرکزی و کویری ایران، توجه به خنک سازی ساختمان ها است. این خانه ها معمولا با کمک بادگیرها و دیگر سازه های خنک کننده طوری ساخته می شدند که ساکنان هنگام ورود به منزل حس خنکی بیشتری نسبت به بیرون از منزل داشته باشند.

حفظ حریم خصوصی

نکته مهم دیگر در معماری این خانه ها، حفظ حریم خصوصی ساکنان است. معمولا ورودی این منازل طوری طراحی می شدند تا از بیرون به داخل دید نداشته باشند. به علاوه معماری این بناها به گونه ای است که بخش های جداگانه خانه، به هم مشرف نباشند. معماری این خانه طوری طراحی شده که حتی از بالای پشت بام منازل دیگر هم نمی توان درون خانه را دید؛ دلیل این معماری عرف و هنجارهای مردم آن روزگار بود و معماران در طراحی، حریم شخصی تمام ساکنان را در نظر می گرفتند.

روش ساخت گودال-باغچه در معماری خانه طباطبائی های کاشان

یکی از ویژگی های مهم در معماری این خانه، این است که به روش گودال-باغچه متقارن ساخته شده است. این موضوع به این معنی است که خانه در درون گودال و یا پایین تر از سطح زمین بنا شده است. این روش ساخت، مزایای خاصی به خصوص در مناطق گرم و خشک مرکزی ایران دارد. از جمله مزایای این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• استحکام بیشتر بنا در مقابل حوادث طبیعی مانند زلزله
• دسترسی به رطوبت بیشتر برای پروش گیاهان در باغچه
• دسترسی بهتر به آب قنات

در این روش خاک به عنوان عایق حرارتی عمل می کند و دمای منزل در تابستان ها خنک می ماند و در زمستان ها دیرتر سرد می شود.

سخن آخر

خانه طباطبائی های کاشان یکی از شگفت انگیزترین خانه های مجلل باقی مانده از عصر قاجار است. در این خانه تاریخی، شما می توانید جلوه هایی دیدنی از معماری قدیمی ایران را مشاهده کنید. خانه طباطبائی ها در مرکز شهر کاشان و در بافت تاریخی این شهر واقع شده است. برای بازدید از این اثر تاریخی زیبا، شما باید خود را به خیابان علوی کاشان برسانید. دیگر خانه های تاریخی شهر کاشان مانند خانه بروجردی ها، خانه عامری و مسجد آقا بزرگ هم در نزدیکی این بنا قرار دارند. بازدید از این خانه 170 ساله می تواند ما را با بخشی از تاریخ معماری و هنر و فرهنگ نیاکان مان آشنا کند. برای خرید بلیط اتوبوس کاشان می توانید از طریق سایت هف هشتاد اقدام کنید.